Rezerwaty przyrody „Świder” i „Wyspy Świderskie”

Rezerwat „Świder” (1978 r.) obejmuje 238 hektarów. Powstał, aby chronić unikalną przyrodę Świdra i rzeki Mieni, wraz z ich zakolami, przełomami oraz nadbrzeżną fauną i florą. Ochroną objęto odcinek 41 km rzeki Świder, począwszy od wsi Dłużew.

Rezerwat „Wyspy Świderskie” jest znacznie młodszy, bowiem utworzono go w 1998 roku. „Obejmuje obszar wysp, piaszczystych łach oraz wód płynących rzeki Wisły o łącznej powierzchni 572,28 ha, z czego 32,81 ha w Otwocku". Celem utworzenia rezerwatu była ochrona ekosystemów wodnych w korycie środkowej Wisły, o charakterze naturalnym lub zbliżonym do naturalnego. Jest to miejsce gniazdowania i żerowania rzadkich gatunków ptaków oraz ostoja zwierząt związanych ze środowiskiem wodnym. (źródło: opis rezerwatów przyrody na Portalu Miasta Otwocka)

Urok rzeki Świder

Świder - rzeka meandrująca, piaszczysta, z wysepkami, zakolami i płyciznami, o zróżnicowanym brzegu, począwszy od rzadko już spotykanego stromego, klifowego (wieś Rudzienko, powiat otwocki) po piaszczysty na odcinku otwockim. Świder zaczyna swój żywot w okolicy Stoczka Łukowskiego, a wpada do Wisły na granicy Józefowa i Otwocka. Mierzy 89 km, czego zupełnie nie podejrzewamy, płynąc kajakiem z Otwocka do Warszawy. Wydaje nam się, że to taka sobie rzeczka.

Świder i jego urokliwe (i niestety coraz bardziej zaśmiecane) brzegi to obszar występowania aż trzynastu typów siedlisk naturowych. Pod tym określeniem kryją się np. murawy napiaskowe, czyli piaszczyste łąki z kolorową mozaiką roślin. Piasek może się tu nagrzać nawet do +60 stopni Celsjusza. Gwałtowny spadek temperatury w nocy powoduje, że i roślinność jest specyficzna (np. goździk piaskowy, czy świetne na suche bukiety kocanki piaskowe). 

W dolinie rzeki Jagodzianki, zachowały się jeszcze jedne z naszych najpiękniejszych łąk – zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, z kwiatami bogini tęczy (kosaćce), z kaczeńcami, storczykami, chabrami. Wbrew pozorom oryginalnych, nie zmienionych ręką człowieka łąk pozostało już niewiele w naszym kraju. Możliwość obejrzenia kilku z nich w okolicach Otwocka jest świetną sprawą.

Wielość roślin, to również owady. Jeśli spacerując nad Świdrem spotkamy zieloną pięciocentymetrową ważkę, to będzie nią trzepla zielona. Ale i motyli jest tam pod dostatkiem. 

Jakie gatunki chroni rezerwat Świder?

Rezerwat chroni miejsce życia m.in.:

1. Wydr – opowieść dr A.Kruszewicza o wydrzych zwyczajach. Warto pamiętać, że chociaż wydra pływając dogania ryby, to jednak napotkawszy żabę czy dżdżownicę, też nimi nie pogardzi. 

2. Kumaków nizinnych - małych sześciocentymetrowych żabek, będących u nas pod całkowitą ochroną. Oznacza to, np. zabawa dzieci z żabami jest zakazana. 

3. Ryb: minogów, różanek, kózek. 

4. Motyli: czerwończyk nieparek, modraszek telejus. 

5. Ptaków: zimorodek - kilkunastocentymetrowa rakieta, bo w czasie ataku na rybę tak właśnie wygląda. Ptak bardzo terytorialny, który dziennie musi zjeść tyle ile waży 60 procent jego drobnego ciałka, a waży do 46 gramów. Jeśli nie odgoni konkurenta, to sam będzie głodny. Jest trochę większy od wróbla. Ma doskonały wzrok, jego oczy posiadają zdolność redukcji odbicia światła słonecznego w wodzie, co pomaga w polowaniu na ryby. Ryby zjada głową do przodu, ale jeśli ma nimi nakarmić młode, to zjada je od ogona.

Odnośnie ryb, to Świder był kiedyś miejscem życia 25 gatunków ryb. Obecnie na pewno jest ich mniej. 

Prośba do gości rezerwatu

Dotyczy szczególnie kajakarzy i właścicieli wszelkiego typu łódek. Prosimy – nie wchodźcie na wyspy świderskie w okresie lęgowym ptaków, czyli mniej więcej od marca do końca lipca. 

Nie wchodzimy wtedy nawet na kilkanaście minut, nie robimy też fotek. Nawet, jeśli jesteśmy cicho. Bo nam tylko się wdaje, że jesteśmy cicho… Wobec małej sieweczki rzecznej, która mierzy 15-18 cm i waży 26 -53 gramy, niewielkie dziecko przypomina swą wielkością (i krzykiem) dinozaura. 

Ptaki wodne boją się, bo nie mają jadu, zębów i pazurów. Mają tylko skrzydła i doskonały wzrok. Zostawią gniazdo z jajami na kilka godzin i zostanie ono rozdziobane przez sroki lub z powodu wahnięć temperatury zarodki po prostu obumrą.

1. W żadnym wypadku do rezerwatów wiślanych nie wprowadzamy psów (ani na wyspy, ani na plażę).

2. Nie krzyczymy. Nie śmiecimy – zakopywanie chusteczek higienicznych czy puszek po napojach też jest zakazane. 

3. Nie wchodzimy na wysepki wiślane.

4. Nie łowimy ryb, nie kąpiemy się i nie palimy ognisk. Grill też jest zakazany!

5. Jeśli widzimy złe zachowania – spokojnie interweniujmy. Zdarza się, że ludzie po prostu nie wiedzą. 

Skorki –przysmak sieweczek

A czemu sieweczki są takie ważne? Nie tylko one, ważne są wszystkie ptaki i ssaki znad Świdra. Ale sieweczki są po prostu ładne, zjadają komarzyce, skorki i inne stworzenia, których nie lubimy. Poza tym Wisła jest jedną z ostatnich w Europie rzek, wzdłuż których mogą one gniazdować na naturalnym dla siebie terenie. Możemy być dumni! O ile bezrefleksyjnie nie zniszczymy tego, co dała nam natura. 

O zasadach zachowania się nad rzeką można przeczytać również na stronie projektu Wisła Warszawska.